05 ขัดขอบ ลงสีขอบและบำรุงหนัง
ขั้นตอนสุดท้ายก่อนจบชิ้นงาน คือ การขัดขอบ ลงสีขอบและบำรุงหนังด้วยผลิตภัณฑ์บำรุงหนังต่างๆ
เมื่อเราเย็บชิ้นงานเสร็จเรียบร้อยแล้ว ก็ถึงขั้นตอนการขัดขอบหนังเพื่อให้หนังมีความสวยงามและมีอายุการใช้งานที่ยาวนานมากขึ้น โดยการขัดขอบนี้จะใช้สำหรับหนังฟอกฝาดโดยเฉพาะ เพราะเมื่อหนังชนิดนี้ถูกขัดแล้วจะมีความมันวาว และสวยงามมาก (เครซี ฮอร์สก็ขัดได้ จะไม่มันวาวเท่าไหร่) ส่วนหนังนิ่มไม่ต้องขัดนะ ขอบรุ่ยแน่นอน ใช้สีทาขอบแบบเคลือบเอาครับสำหรับหนังนิ่ม
วิธีขัดขอบสำหรับหนังฟอกฝาดมีอยู่หลายวิธี
- ขัดแบบใช้ GUM – GUM ใช้สำหรับการขัดขอบให้ขึ้นเงา และเก็บท้องหนังให้เรียบ มีสีใส ขัดแล้วจะเห็นสีธรรมชาติของหนัง จึงเหมาะสำหรับชิ้นงานที่ต้องการเผยความเป็นธรรมชาติ และความดิบของหนังให้เห็น เช่น งานเข็มขัด กระเป๋าสตางค์ เป็นต้น
- ขัดแบบลงสีเคลือบ – เป็นการขัดแล้วลงสีชนิดเคลือบ เช่น สีปีนริม ซึ่งมีคุณสมบัติในการเคลือบขอบหนังเอาไว้ ให้สีสันสวยงาม แต่จะไม่ได้กลืนลงไปที่ผิวมากเท่าไหร่นัก บางยี่ห้อจะนูนขึ้นมาทำให้ชิ้นงานอาจมีขอบที่ไม่เท่ากันถ้าทาสีหนาจนเกินไป หรือเกลี่ยสีไม่เท่ากัน และการใช้งานไปนานๆ สีเคลือบชนิดนี้อาจหลุดลอกได้ง่าย
- ขัดแบบใช้สีแอลกอฮอล์ – สีแอลกอฮอล์มีคุณสมบัติซึมลงไปในหนัง และมีแอลกอฮอล์เจือปนในเนื้อสี ทำให้แห้งเร็ว เมื่อทาสีแอลกอฮอล์แล้วรอจนแห้ง เรายังสามารถใช้ไม้ขัดขอบหนังขัดซ้ำลงไปได้เรื่อยๆเพื่อให้เกิดเงา อายุการใช้งานของสีแอลกอฮอล์ด้วยความที่มันไม่เหมือนการเคลือบหนังเอาไว้เหมือนสีเคลือบหนัง ทำให้ไม่เกิดการหลุดลอก เพียงแค่ซีดจางไปตามกาลเวลา ซึ่งเป็นธรรมชาติของหนังวัวแท้อยู่แล้ว จึงเหมาะกับงานที่ต้องการเก็บความเรียบร้อยของขอบหนังให้มีสีเดียวกันทั้งชิ้น และยังคงความเป็นธรรมชาติรวมถึงยืดอายุการใช้งานไปนานๆได้อยู่
ขั้นตอนการขัดขอบที่จะแชร์ในบทความนี้ เป็นการขัดแบบใช้สีแอลกอฮอล์ และใช้สำหรับหนังฟอกฝาดเป็นหลักนะครับ
อุปกรณ์ที่ใช้ในการขัดขอบ, ลงสีและบำรุงหนัง
- กระดาษทรายน้ำเบอร์ 400 (หยาบ)
- กระดาษทรายน้ำเบอร์ 320 (ละเอียด)
- สีแอลกอฮอล์สีดำ
- ด้ามวูล (Wool) ขนสัตว์ทาสีหนัง
- Mink oil สำหรับบำรุงหนัง
ขั้นตอนการขัดขอบ,ลงสีหนังและบำรุงหนัง
- นำกระดาษทรายน้ำทั้งสองเบอร์มาติดกับไม้ตามภาพ โดยไม้ที่ใช้ควรมีระนาบตรงไม่บิดเบี้ยว เพราะถ้าไม่ได้ระนาบจะมีผลต่อชิ้นงาน ทำให้เบี้ยวตามไปด้วย
- ใช้กระดาษทรายน้ำเบอร์ 400 เก็บขอบหนังให้เท่ากันทุกชั้น (กรณีมีหลายชั้น) พยายามตั้งกระดาษทรายให้ตรง
- ใช้กระดาษทรายน้ำเบอร์ 320 เก็บขอบหนังอีกครั้ง เพื่อเก็บความละเอียดของขอบหนัง เช่น ขนอ่อนๆที่อาจยังมีอยู่ หลังขั้นตอนการขัดจากข้อ 1.
- ลองใช้นิ้วมือสัมผัสดูว่ายังมีส่วนไหนไม่เรียบหรือไม่ ถ้ายังมีให้ขัดซ้ำด้วยกระดาษทรายน้ำเบอร์ 320
- ใช้ด้ามวูล (Wool) จุ่มสีแอลกอฮอล์พอประมาณ ไม่ควรชุ่มจนเกินไป เพราะในที่นี้เราใช้ย้อมขอบหนัง ถ้าจุ่มจนชุ่มให้พยายามนำส่วนวูลไปบีบออก (ถ้าชุ่มเกินไปจะทำให้สีลามไปติดที่หน้าหนังได้)
- เมื่อจุ่มสีแล้วให้นำมาปาดที่ขอบหนัง วิธีปาดให้ปาดไปทางเดียวกันเพียงครั้งเดียว อย่าปาดซ้ำ (เพราะจะชุ่มจนเกินไปทำให้สีเลอะหน้าหนังได้)
- ทำข้อ 6. ซ้ำให้ครบทุกด้าน (ในบทความนี้สาธิตให้ดูเพียงด้านเดียว)
- รอจนสีแห้ง (ลองใช้นิ้วจับดู ต้องไม่ติดสีขึ้นมา) ให้ใช้ไม้ขัดขอบหนังมาขัดขึ้นลงที่ขอบอย่างรวดเร็วเพื่อให้เกิดความร้อน ขัดไปเรื่อยๆจนหนังเงาขึ้น (เลือกร่องให้เหมาะสมกับความหนาของหนัง)
- ตรวจสอบขอบหนังอีกครั้งว่าสีสม่ำเสมอหรือไม่ ถ้าไม่สม่ำเสมอให้ใช้พู่กันเล็กๆ มาแต้มสีซ้ำลงไปที่จุดนั้น แล้วขัดซ้ำด้วยไม้ขัดขอบอีกครั้ง ทำวนไปจนกว่าจะได้ขอบหนังที่สีสม่ำเสมอ และขึ้นเงาจนพอใจ
- ใช้ Mink oil ทาให้ทั่วชิ้นงาน (ทั้งหน้าหนังและขอบหนัง) ซึ่ง Mink oil จะมีคุณสมบัติในการให้ความชุ่มชื้น มันเงากับหนังโดยไม่ทำให้หนังเปลี่ยนสี (ไม่เหมือนไขปลาวาฬที่ทำให้สีเข้มขึ้น) เป็นอันจบกระบวนการ