04 เริ่มต้นตอกรูและเย็บหนังด้วยมือ

เสน่ห์ของงานหนังแฮนด์เมดหรืองานหนังทำมือ คือ การเย็บด้วยมือนี่แหละ มันเป็นสิ่งที่เครื่องจักรให้เราไม่ได้

จริงอยู่ การเย็บด้วยจักรอาจผลิตสินค้าได้เร็ว รอยเย็บเป็นระเบียบเรียบร้อยเท่ากันทุกฝีเย็บ แต่รู้หรือไม่ว่าด้วยความที่มันเป็นแบบนี้มันเลยขาดเสน่ห์และ “น่าเบื่อ”

ความไม่เท่ากันบ้างของฝีเย็บ, การตอกด้วยส้อมตอกที่มีหลายแบบ (รูเฉียง/รูกลม), การดึงด้ายที่อาจไม่เท่ากันบ้าง ฯลฯ ทุกอย่างล้วนสร้างเสน่ห์ที่หลากหลายให้กับงานหนังทำมือ เพราะมันสร้างศิลปะที่มีเพียงชิ้นเดียวในโลกให้กับงาน

ถ้าพร้อมที่จะสร้างศิลปะชิ้นเอกแล้ว เรามาเริ่มต้นกันเลย!

หลังจากที่เราตัดชิ้นหนังแล้ว (ดูวิธีร่างแบบและตัดหนังได้ที่ > บทความนี้) ขั้นตอนต่อไป คือ การเย็บหนัง ซึ่งการเย็บมีหลายแบบ แต่ที่จะแชร์ในบทความนี้เป็นการเย็บทั่วไป เป็นลายเย็บแบบตรงและใช้ได้กับทุกชิ้นงาน

อุปกรณ์ที่ใช้ในการเย็บหนังด้วยมือ

• ที่ขีดเส้นขอบหนัง
• ค้อนยาง
• ส้อมตอก (บทความนี้ใช้แบบปลายเฉียงของ ELLE)
• เข็มเย็บหนัง (บทความนี้ใช้เบอร์ 4 แบบหัวกลมปลายทู่)
• ด้ายเทียน สีตามชอบ
• ไฟแช็ค (ไว้จบชิ้นงาน)

วิธีตอกรูเย็บ

1. นำที่ขีดเส้นขอบหนังมาปรับระยะตามชอบ (ในบทความนี้มีระยะ 0.5 cm) ไม่ควรต่ำกว่าระยะนี้ เนื่องจากเวลาตอกหรือแทงรูเย็บ อาจจะไปทะลุขอบด้านนอกและหนังเสียหายได้
2. เมื่อได้ระยะแล้ว นำที่ขีดเส้นขอบหนังมาขีดที่ขอบหนังที่เราจะเย็บให้ครบทุกด้าน โดยวิธีในการจับที่ขีดเส้นขอบหนัง ให้จับแบบกำให้แน่น (เหมือนเราจับสาก จะตำน้ำพริก) มือใหม่ให้ค่อยๆลาก ระวังปีนขอบ ทำให้หนังเป็นรอยออกนอกเส้น พยายามจับให้มั่นและลากตรงๆไปจนสุดชิ้นงาน เมื่อได้เส้นแล้ว เราจะใช้เส้นนี้เป็นไกด์ไลน์ (Guideline) เพื่อจะตอกรูเย็บ
3. เริ่มตอกรูเย็บ ด้วยการใช้ส้อมตอก จรดซี่ส้อมอันแรกให้อยู่บริเวณปลายสุด พยายามวางให้ตรงแนวเส้นจากข้อ 2. แล้วจับให้แน่น เมื่อวางจนแน่ใจแล้ว ใช้ค้อนตอกลงไป
4. เริ่มตอกยาวต่อไป ด้วยการนำซี่ส้อมตอกซี่แรก จรดลงไปที่รูสุดท้ายของข้อ 3. (เพื่อรักษาแนวให้ตรงอยู่เสมอ) ตอกซ้ำไปเรื่อยๆ จนสุดแนวเย็บ

วิธีคำนวณความยาวของด้ายเทียนที่ใช้ในแต่ละชิ้นงาน

1. สำหรับหนังที่มีความหนาประมาณ 2-3.6 มิลลิเมตรและใช้วิธีเย็บแบบตรงเหมือนในบทความนี้ จะใช้ความยาวด้ายเทียน 5 เท่าของแนวเย็บ โดยให้เราวางด้ายเทียนทาบตามแนวเย็บ แล้วคูณ 5 (ถ้าหนังหนาเกินกว่านี้ ต้องคูณมากกว่า 5)
2. ตัดด้ายเทียนตามการคำนวณจากข้อ 1. ออกมา แล้วเริ่มเตรียมเข็มสำหรับเย็บ

วิธีร้อยเข็มเย็บหนัง

1. ให้ใช้เข็มด้านแหลม (ไม่มีรู) แทงลงไปที่ด้ายเทียนหลายๆรอบตามรูป โดยเหลือปลายด้ายไว้เล็กน้อย พอให้สอดรูเข็มอีกด้านนึงได้
2. สอดปลายด้ายเข้ากับรูเข็ม
3. ใช้นิ้วรูปปลายเข็มด้านแหลมลงมา ให้ด้ายไปกองอยู่ที่ปลายรูเข็ม จะเหมือนการขมวดปมด้ายไม่ให้เข็มหลุดออกมาเวลาเย็บ
4. ร้อยเข็มอีกด้านนึง โดยทำซ้ำตั้งแต่ข้อ 1-3. (การเย็บหนังจะใช้เข็ม 2 เล่มแบบนี้ แทบทุกเทคนิคการเย็บ)
5. กรณีที่ด้ายเทียนแตกออกจากกัน ให้ใช้ขี้ผึ้งแบบนิ่ม นำมาลูบบริเวณที่แตกออกเพื่อให้ด้ายรวมตัวเป็นเส้นเดียวกันเหมือนเดิม

วิธีเย็บหนัง

เพื่อให้เข้าใจง่าย ด้านขวาจะใช้หนังสีน้ำตาลเข้ม, ด้านซ้ายจะใช้หนังสีน้ำตาลอ่อน

1. เริ่มต้นด้วยการใช้เข็มสอดจากด้านขวา ไปทะลุด้านซ้าย รูดจนด้ายเทียนอยู่กึ่งกลางและมีความยาวซ้าย-ขวาเท่ากันพอดี
2. ใช้เข็มด้านขวาเริ่มสอดรูที่สอง แล้วทะลุรอดไปทางด้านซ้าย ดึงจนสุด (พยายามให้ด้ายเทียนอยู่กึ่งกลางเหมือนเดิม
3. ใช้เข็มด้านซ้ายเริ่มสอดรูที่สอง แล้วทะลุรอดไปทางด้านขวา โดยพยายามใช้นิ้วจับด้ายที่มาจากข้อ 2. ให้เยื้องไปข้างหน้า เข็มที่จะแทงไปจะได้ไม่โดนด้ายส่วนนั้น (ถ้าโดนหรือเกี่ยวกัน จะทำให้ดึงด้ายต่อไปไม่ได้ เพราะมันแทงกันเองอยู่) เมื่อแทงไปทางขวาแล้วก็ดึงด้ายจนสุด
4. เริ่มต้นทำ 2-3 อีกครั้ง แล้วเย็บไปจนสุดรูตอก
5. เมื่อเย็บจนครบทุกรูแล้ว ให้ทำการตัดด้ายเทียน เหลือปลายยาวไว้นิดหนึ่ง จากนั้นให้ใช้ไฟแช็คลนที่ปลายด้ายเทียนนั้น ด้ายจะละลายแล้ววิ่งเข้าหารูเย็บเอง เหมือนปมจบงาน ทำให้ด้ายไม่หลุด ข้อควรระวังคือ อย่าลนไฟจนไปโดนหนัง เพราะจะทำให้หนังไหม้

ดูวิดีโอการตอกรูและเย็บหนังด้วยมือได้บน Youtube : กดรูปข้างล่างเลยครับ