04 เริ่มต้นตอกรูและเย็บหนังด้วยมือ
เสน่ห์ของงานหนังแฮนด์เมดหรืองานหนังทำมือ คือ การเย็บด้วยมือนี่แหละ มันเป็นสิ่งที่เครื่องจักรให้เราไม่ได้
จริงอยู่ การเย็บด้วยจักรอาจผลิตสินค้าได้เร็ว รอยเย็บเป็นระเบียบเรียบร้อยเท่ากันทุกฝีเย็บ แต่รู้หรือไม่ว่าด้วยความที่มันเป็นแบบนี้มันเลยขาดเสน่ห์และ “น่าเบื่อ”
ความไม่เท่ากันบ้างของฝีเย็บ, การตอกด้วยส้อมตอกที่มีหลายแบบ (รูเฉียง/รูกลม), การดึงด้ายที่อาจไม่เท่ากันบ้าง ฯลฯ ทุกอย่างล้วนสร้างเสน่ห์ที่หลากหลายให้กับงานหนังทำมือ เพราะมันสร้างศิลปะที่มีเพียงชิ้นเดียวในโลกให้กับงาน
ถ้าพร้อมที่จะสร้างศิลปะชิ้นเอกแล้ว เรามาเริ่มต้นกันเลย!
หลังจากที่เราตัดชิ้นหนังแล้ว (ดูวิธีร่างแบบและตัดหนังได้ที่ > บทความนี้) ขั้นตอนต่อไป คือ การเย็บหนัง ซึ่งการเย็บมีหลายแบบ แต่ที่จะแชร์ในบทความนี้เป็นการเย็บทั่วไป เป็นลายเย็บแบบตรงและใช้ได้กับทุกชิ้นงาน
อุปกรณ์ที่ใช้ในการเย็บหนังด้วยมือ
- ที่ขีดเส้นขอบหนัง
- ค้อนยาง
- ส้อมตอก (บทความนี้ใช้แบบปลายเฉียงของ ELLE)
- เข็มเย็บหนัง (บทความนี้ใช้เบอร์ 4 แบบหัวกลมปลายทู่)
- ด้ายเทียน สีตามชอบ
- ไฟแช็ค (ไว้จบชิ้นงาน)
วิธีตอกรูเย็บ
- นำที่ขีดเส้นขอบหนังมาปรับระยะตามชอบ (ในบทความนี้มีระยะ 0.5 cm) ไม่ควรต่ำกว่าระยะนี้ เนื่องจากเวลาตอกหรือแทงรูเย็บ อาจจะไปทะลุขอบด้านนอกและหนังเสียหายได้
- เมื่อได้ระยะแล้ว นำที่ขีดเส้นขอบหนังมาขีดที่ขอบหนังที่เราจะเย็บให้ครบทุกด้าน โดยวิธีในการจับที่ขีดเส้นขอบหนัง ให้จับแบบกำให้แน่น (เหมือนเราจับสาก จะตำน้ำพริก) มือใหม่ให้ค่อยๆลาก ระวังปีนขอบ ทำให้หนังเป็นรอยออกนอกเส้น พยายามจับให้มั่นและลากตรงๆไปจนสุดชิ้นงาน เมื่อได้เส้นแล้ว เราจะใช้เส้นนี้เป็นไกด์ไลน์ (Guideline) เพื่อจะตอกรูเย็บ
- เริ่มตอกรูเย็บ ด้วยการใช้ส้อมตอก จรดซี่ส้อมอันแรกให้อยู่บริเวณปลายสุด พยายามวางให้ตรงแนวเส้นจากข้อ 2. แล้วจับให้แน่น เมื่อวางจนแน่ใจแล้ว ใช้ค้อนตอกลงไป
- เริ่มตอกยาวต่อไป ด้วยการนำซี่ส้อมตอกซี่แรก จรดลงไปที่รูสุดท้ายของข้อ 3. (เพื่อรักษาแนวให้ตรงอยู่เสมอ) ตอกซ้ำไปเรื่อยๆ จนสุดแนวเย็บ
วิธีคำนวณความยาวของด้ายเทียนที่ใช้ในแต่ละชิ้นงาน
- สำหรับหนังที่มีความหนาประมาณ 2-3.6 มิลลิเมตรและใช้วิธีเย็บแบบตรงเหมือนในบทความนี้ จะใช้ความยาวด้ายเทียน 5 เท่าของแนวเย็บ โดยให้เราวางด้ายเทียนทาบตามแนวเย็บ แล้วคูณ 5 (ถ้าหนังหนาเกินกว่านี้ ต้องคูณมากกว่า 5)
- ตัดด้ายเทียนตามการคำนวณจากข้อ 1. ออกมา แล้วเริ่มเตรียมเข็มสำหรับเย็บ
วิธีร้อยเข็มเย็บหนัง
- ให้ใช้เข็มด้านแหลม (ไม่มีรู) แทงลงไปที่ด้ายเทียนหลายๆรอบตามรูป โดยเหลือปลายด้ายไว้เล็กน้อย พอให้สอดรูเข็มอีกด้านนึงได้
- สอดปลายด้ายเข้ากับรูเข็ม
- ใช้นิ้วรูปปลายเข็มด้านแหลมลงมา ให้ด้ายไปกองอยู่ที่ปลายรูเข็ม จะเหมือนการขมวดปมด้ายไม่ให้เข็มหลุดออกมาเวลาเย็บ
- ร้อยเข็มอีกด้านนึง โดยทำซ้ำตั้งแต่ข้อ 1-3. (การเย็บหนังจะใช้เข็ม 2 เล่มแบบนี้ แทบทุกเทคนิคการเย็บ)
- กรณีที่ด้ายเทียนแตกออกจากกัน ให้ใช้ขี้ผึ้งแบบนิ่ม นำมาลูบบริเวณที่แตกออกเพื่อให้ด้ายรวมตัวเป็นเส้นเดียวกันเหมือนเดิม
วิธีเย็บหนัง
เพื่อให้เข้าใจง่าย ด้านขวาจะใช้หนังสีน้ำตาลเข้ม, ด้านซ้ายจะใช้หนังสีน้ำตาลอ่อน
- เริ่มต้นด้วยการใช้เข็มสอดจากด้านขวา ไปทะลุด้านซ้าย รูดจนด้ายเทียนอยู่กึ่งกลางและมีความยาวซ้าย-ขวาเท่ากันพอดี
- ใช้เข็มด้านขวาเริ่มสอดรูที่สอง แล้วทะลุรอดไปทางด้านซ้าย ดึงจนสุด (พยายามให้ด้ายเทียนอยู่กึ่งกลางเหมือนเดิม
- ใช้เข็มด้านซ้ายเริ่มสอดรูที่สอง แล้วทะลุรอดไปทางด้านขวา โดยพยายามใช้นิ้วจับด้ายที่มาจากข้อ 2. ให้เยื้องไปข้างหน้า เข็มที่จะแทงไปจะได้ไม่โดนด้ายส่วนนั้น (ถ้าโดนหรือเกี่ยวกัน จะทำให้ดึงด้ายต่อไปไม่ได้ เพราะมันแทงกันเองอยู่) เมื่อแทงไปทางขวาแล้วก็ดึงด้ายจนสุด
- เริ่มต้นทำ 2-3 อีกครั้ง แล้วเย็บไปจนสุดรูตอก
- เมื่อเย็บจนครบทุกรูแล้ว ให้ทำการตัดด้ายเทียน เหลือปลายยาวไว้นิดหนึ่ง จากนั้นให้ใช้ไฟแช็คลนที่ปลายด้ายเทียนนั้น ด้ายจะละลายแล้ววิ่งเข้าหารูเย็บเอง เหมือนปมจบงาน ทำให้ด้ายไม่หลุด ข้อควรระวังคือ อย่าลนไฟจนไปโดนหนัง เพราะจะทำให้หนังไหม้